Agnes - som levde i hundre år

Nesten som Tornerose, berre vaken. Det er ganske sprøtt å ha kjent nokon som vart så gamle. Enda sprøare at det var oldemora mi, og at ho var ein del av opphavet til det som vart bestemor mi, mamma, søstrene mine, meg. Maja og Leonard. At det nyaste mennesket eg kjenner aldri hadde vore til om det ikkje var for det eldste. Ikkje akkurat avansert matematikk, men det er så rart når ein tenker over det.

Oldemor opplevde og huska begge verdskrigane, det er jo heilt surrealistisk. At mannen hennar var på havet under krigen, at ho fødte tante Grete medan ho ikkje visste kvar han var eller om han eingong var i live. Dei høyrde ingenting frå han på fleire år, trudde han var død. Så plutselig stod han i døra og hadde ein treåring han aldri før hadde møtt. Må ha vore rimeleg høg "Ka farsken"-faktor på den augneblinken der.

Marthe-tremenning og eg overnatta hos oldemor for nokon år sidan, og tok oss den frihet å sjå i nattbordskuffene. Skulle nesten tru oldemor hadde rekna med det, for vi fann eit brev frå kvar av oss - skrivne med ustø barneskrift til Oldi for mange år sidan. Og så fann vi eit brev frå oldemor til oldefar, sendt under krigen. Brevet var igrunn overraskande daglegdags i formen det var skrive, litt sånn "ungan og sauan har det bra". Men likevel, vi kunne lese mellom linjene at ho prøvde å ikkje gjere han uroa over ting heime, og brevet nærast dirra av usagt kjærleik og redsel. Eg føler meg heldig som ikkje kan forstå korleis dei hadde det.

Oldemor var hardtarbeidande mor, husmor og aktiv politikar. Samtidig er ho mest sannsynlig den i familien eg har arva min kjærlighet til sko, vesker og skjerf frå. Vi snakker om ei dame som tok opp lån på åttitallet for å kjøpe ei veske i krokodilleskinn, som hadde ei skuff full av hansker og silkesjal og benytta kvar ei anledning til å svinse rundt i pelskåpa si.

Ho hadde nok kjærleik til alle og eg har aldri møtt nokon med mjukare hender. Etter å ha levd med mannen sin i femti år og deretter utan i tredve, unna eg ho kvile og forhåpentligvis møte han att ein stad. Men det er så rart at eg aldri skal sjå henne igjen.

Haust-blues

Med hausten kjem det blå. Joni Mitchell er soundtrack og surrer på repeat i hodet, magen og hjartet. Eg vakner om natta av regnet og likar det, men drømmer om tørt lauv og lyden av det under skoa.

Lurer litt på korleis det vart slik, at eg liker best det gode når det har ein ørliten sørgelig smak, og omvendt. Dei mørke kveldane og lukta av hausten gjer meg trist, men samtidig lengter eg etter det når sommaren kjennes altfor lys. Det har alltid vore slik. Men meir dei siste åra. Og sjølv om dei som er borte har forsvunne til alle årstider, kjennes dei aldri så nære eller så langt vekk no som når hausten er her.

Onkel Bjørn, som gjekk bort når Heidi og eg var på Samos. Han har steinar og sand fra kanten av Middelhavet i grava si. Vi tok det med til han når vi kom heim. Og eg tenker på han veldig ofte. Han som kom som ein lysande skatt frå Sortland eit par gonger i året. Han sa vi skulle plukke akkurat det vi ville i blad- og godtehylla på butikken, og syns alltid vi var for beskjedne. Irritert sa han: Altfor lite! Finn meir! Det var ingenting som var meir stas enn å få fylle ut tippekupongen for han laurdag formiddag. Han hadde faste rekker på lottokupongen kvar veke, og når mamma og tantene mine rydda i tinga hans tok dei kvar si rekke som dei tipper på framleis. Sjølv om han ikkje kunne sjå, visste han alltid kven som kom opp trappa av lyden fra skritta våre. Innimellom tenker eg på dèt når eg går opp ei trapp: Onkel Bjørn hadde hørt det var meg, lenge før eg var framme.